Vrijerskoeken

Dat deden ze vroeger slim: was je verliefd op een meisje en wilde je trouwen, dan gaf je haar gewoon een hylicmaker: een honingkoek. Als je bij de eerstvolgende theevisite een stukje terugkreeg, wist je dat het wel goed zat.

In het Frans Halsmuseum is op dit moment de tentoonstelling ‘De kunst van het lachen. Humor in de gouden eeuw’ te zien. Toevallig of niet, ik was daar afgelopen weekend en prompt viel m’n oog op een schilderij van Jan Steen, de ‘Koekvrijer’. Daarop is een wat sullige man te zien die het meisje van zijn keuze een ‘hylicmaker’ aanbiedt. En laat ik nou net de week ervoor voor deze blog zelf een hylicmaker hebben gemaakt en geproefd! Beter bewijs voor het daadwerkelijk bestaan van zo’n vrijerskoek dan dit schilderij bestaat er natuurlijk niet.

Hylicmaker was in beginsel een kermiskoek, die een jongeman gaf aan het meisje op wie hij verliefd was. Als het allemaal goed ging en ze hadden het leuk gehad op de kermis, kwam hij de tweede zondag na de kermis ’s avonds bij haar thuis. De koek kwam op tafel en de familie en de jongeman aten er samen van.

Michiel de Ruyter
Ook een beroemdheid als Michiel de Ruyter voelde zich genoodzaakt om aan ‘koekvrijen’ te doen, zo las ik. Mayke Velders heette zijn verloofde. Op een kermis gaf ze Michiel het hoofd terug van een ‘hylikmaker’ speculaaspop, een variant op de lange smalle honingkoek uit het schilderij. Had ze hem het onderlijf teruggegeven, dan was het wellicht geen huwelijk geworden. Helaas liep het verhaal niet zo goed af; Mayke overleed op haar 28e in het kraambed.

Amsterdammers, koeketers?
Even een zijpaadje, maar wist je dat Amsterdammers vroeger ook wel koeketers werden genoemd? Althans, volgens verhalenbank.nl. Amsterdammers trokken op zomerse feestdagen in groepen naar de Schoutensteeg, waar ‘hylikmakers’ te koop waren. De Amsterdammers kochten dan grote hoeveelheden in, zodat ze de hele dag, zittend, staand of al lopende konden doorgaan met ‘koeketen’, aldus de Utrechtenaren.

Struise meid
De sullige vrijer uit het schilderij van Jan Steen trouwens had helaas niet zo veel geluk met zijn koek. Hij biedt zijn ‘ongehoord fallische koek bedremmeld aan aan een struise meid met een vrijpostig decolleté’, aldus het Frans Hals Museum. Zij is aan het naaien, wat ook in de 17e eeuw al een synoniem was voor seks. Naaien kon echter ook duiden op afwijzing (vergelijk ‘je genaaid voelen’). Blijkens de spottende blik van de meid is dat waarschijnlijk wat de arme man staat te gebeuren…

Volgens schrijfster Annie ’t Veer ging het bij de hylicmaker om een platte koek, met glazuur erop (en eventueel toepasselijke woorden). Maar op het schilderij is een lange, dikkere koek te zien. Ik denk dat beide varianten hebben bestaan. Ik heb ze allebei gemaakt, en ik was het meest gecharmeerd van de dikke koek, gemaakt in een cakevorm. Die is zachter en smeuïger. Bijzondere smaak, en mijn kinderen en hun vriendjes vonden hem in ieder geval erg smakelijk.

Wat heb je nodig?
(dikkere variant)

600 gram bloem
300 gram donkere basterdsuiker
170 gram honing
2 eieren
2 tl bakpoeder
2 el kaneel
1 tl nootmuskaat
100 gram sukade
100 gram (gekonfijte) sinaasappelsnippers

Voor het glazuur
Poedersuiker
Water

Zo maak je hem
Verwarm de oven voor op 175 C. Verwarm de honing met de suiker in een steelpannetje tot de suiker bijna is opgelost, let op, niet laten koken. Laat ietwat afkoelen. Vermeng intussen in een kom de bloem met de eieren, het bakpoeder, kaneel, nootmuskaat, de sukade en sinaasappelsnippers. Giet er 2 eetlepels water en het honingsuikermengsel bij. Kneed tot een soepel deeg en vul daarmee een ingevette cakevorm. Bak ongeveer 20 minuten. Het lekkerst is het als de koek van binnen nog wat donker en smeuïg is. Glazuur maak je heel makkelijk door poedersuiker aan te maken met wat water tot een papje. Giet het over de koek en laat hard worden. (Of schrijf er de naam van je geliefde mee).
De koek is wat lastig in plakken te snijden, want hij wordt wat hard, maar dat hoort bij de smaak en textuur. Met een aardappelmesje gaat het makkelijk genoeg.

Bronnen:
www.verhalenbank.nl
www.deruyter.org
Oud-Hollands Kookboek, Annie van ’t Veer